Kıdem tazminatı, işçinin çeşitli sebeplerle işyerinden ayrılırken işveren tarafından iş kanunu gereğince işçiye vermiş olduğu bir tazminat şeklidir.
Kendi isteğiyle işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz.
Kıdem tazminatı brüt ücret üzerinden hesaplanır. Yalnızca damga vergisi kesintisi yapılır.
Kıdem tazminatı iş sözleşmesi Yasa’da öngörülen durumlardan birisi ile sona eren ve belirli süre kıdemi bulunan işçiye veya işçinin ölümü halinde mirasçılarına işveren tarafından ödenmesi gereken, işçinin çalışma süresine ve ücretine göre belirlenen parasal haktır..
Nasıl Hesaplanır ?
Kıdem tazminatı hesaplanırken işçiye çalıştığı her bir tam yıl için, giydirilmiş brüt ücretinin otuz günlük tutarı ödenir. Bir yıldan arta kalan süreler için aynı ücret üzerinden oranlama yapılmak suretiyle tazminat tutarı hesaplanır. Giydirilmiş brüt ücretten kastımız işçiye verilen ikramiye, prim, yakacak yardımı vb… çıkarlardır.(Paralarıdır)
Yani yaklaşık her yıl bir bürüt maaş kadar kıdem tazminatı kazanılıyor.
ÖNEMLİ NOT: Kıdem tazminatında hesaplanabilecek bir maaşın Tavanı vardır. 2011Yılı için kıdem tazminatı tavanı 2.623,23TL dir. Lütfen dikkate alınız. Yani maaş bu tutardan yüksek olsa bile, bu kadardan hesaplanır.
Bir yıl içerisinde 365 gün çalışmaya karşılık 30 günlük giydirilmiş brüt ücret kadar tazminat ödeniyor ise çalışılan X gün için
(365/30 ) * X gün
formülüyle bulunacak gün sayısı baz alınarak tazminat ödemesi yapılmalıdır.
Örneğin son 30 günlük brüt maaşı 1.955 lira olan 10 yıl çalışan bir işçiye
10 * (30 günlük brüt ücreti) = 10* 1.955 = 19.500 lira + çalıştığı gün varsa orantı ile günlük tazminatı da eklenir – damga vergisi.
Çalıştığı gün orantısı şöyle : TAM YIL İÇİN 1 BRÜT AY ÖDENİR. AY KESİRLERİ İÇİN DE BRÜT TUTAR 12 AYA BÖLÜNECEK VE AY TUTARI BULUNACAK. GÜN HESAPLAMASINDA BULUNAN BU AY TUTARI 30’A BÖLÜNÜP, GÜN TUTARI BULUNACAK. BULUNAN BU GÜN TUTARI GÜN SAYISI İLE ÇARPILICAK ve KÜSÜRAT DA HESAP EDİLMİŞ OLACAK.
İhbar tazminatının hesaplanması
İhbar tazminatı işçinin kıdemine göre nakden ödenmek suretiyle iş sözleşmesi derhal feshedilebilir.
6 AYA KADAR 2 HAFTALIK, 1.5 YILA KADAR 4 HAFTALIK, 3 YILA KADAR 6 HAFTALIK, 3 YILDAN FAZLA 8 HAFTALIK;
Örneğin 10 yıl süreli boyunca çalışan bir işçiye 56 günlük brüt ücreti kadar ihbar tazminatı ödenmelidir.
Örnek: Aylık brüt kazancı 990,00 YTL olan ve % 15 gelir vergisi matrahı diliminde bulunan 4 yıllık bir işçinin ihbar tazminatı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
Aylık brüt maaş/30 gün = 1 günlük kazanç 990,00 / 30 gün= 33 YTL
Günlük kazanç*İhbar bildirimi gün sayısı = Brüt ihbar tazminatı = (33 X 56 gün)= 1.848 YTL
Gelir Vergisi : 1.848 X 0,15 = 277,2
Damga Vergisi : 1.848 X 0,006 = 11,09
Ödenecek Net İhbar Tazminatı : 1.848 – ( 277,2 + 11,09 ) = 1.559,71 YTL olacaktır.
İhbar tazminatı işçiye nakden ödenebileceği gibi işçinin kıdemine göre ön görülen sürelerde işçiye iş sözleşmesinin fesh edileceğinin bildirilmesi suretiyle iş arama izni verilerek de kullandırılabilinir. Yani iki alternatif vardır ya işçiye belirli süre önceden bildirimde bulunup iş arama izni verilir ya da bu süreye karşılık gelen ücret nakden ödenir. İhbar tazminatı bu yönüyle bakıldığında kıdem tazminatından faklıdır. İhbar tazminatı çalışanın işten çıkarılmaktan kaynaklanan mağduriyetinin giderilmesi mantığına dayanır.